Prijs Akademiehoogleraren KNAW naar prof. dr. Dorret Boomsma (VU)

De KNAW kent dit jaar de Prijs Akademiehoogleraren toe aan biologisch psychologe Dorret Boomsma (VU) en organisch chemicus Bert Meijer (TU/e). Beide wetenschappers ontvangen een miljoen euro, te besteden aan een door henzelf te kiezen wetenschappelijk doel.

Het LNVH feliciteert Dorret (en Bert natuurlijk ook) van harte met deze toekenning!

Elk jaar krijgen twee onderzoekers de Prijs Akademiehoogleraren toegekend: één onderzoeker uit de sociale of geesteswetenschappen en één onderzoeker uit de natuurwetenschappen, de technische wetenschappen of de levenswetenschappen. De prijs bekroont het oeuvre van onderzoekers tussen de 54 en 59 jaar oud die hebben bewezen binnen hun vakgebied te behoren tot de wereldtop. De twee winnaars zijn geselecteerd door een internationale jury die werd samengesteld door de KNAW. De prijzen worden op 26 juni aanstaande uitgereikt in het Amsterdamse Trippenhuis, de thuisbasis van de KNAW.

Prof. dr. D.I. Boomsma (56) is hoogleraar Biologische Psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij dankt haar reputatie mede aan het ooit door haar opgezette Nederlandse Tweelingen Register, een internationaal vooraanstaand bestand met gegevens van tienduizenden tweelingen.

Tweelingen zijn interessant voor onderzoek naar de invloed van genetische aanleg en de omgeving waarin kinderen opgroeien. Eeneiige tweelingen hebben een identieke genetische achtergrond, en door hen te vergelijken met twee-eiige tweelingen en ‘gewone’ broers en zussen ontrafelen onderzoekers hoe zeer genen bijgedragen aan een bepaalde eigenschap.

Dorret Boomsma begon haar Nederlandse Tweelingen Register in 1987. Inmiddels bevat het register gegevens van meer dan 50 duizend tweelingen en meer dan 50 duizend familieleden. Veel van hen hebben ook DNA-, bloed- of urinemonsters afgestaan. Daarmee is het een van de grootste en belangrijkste tweelingenregisters wereldwijd.
Boomsma’s onderzoeksgroep telt nu meer dan vijftig onderzoekers. Aanvankelijk lag hun focus op gedragseigenschappen en stress, maar geleidelijk aan verbreedde de aandacht naar de geestelijke en de lichamelijke gezondheid en de leefgewoonten en eigenschappen die daar een rol in spelen.

Boomsma bekijkt tweelingen op meerdere momenten in hun leven. Zo laat ze zien dat de invloed van genen niet constant is. Mentale problemen als aandachtsstoornissen en ADHD zijn vooral bij zeer jonge kinderen erfelijk bepaald; als ze ouder worden, groeit de invloed van opvoeding en omgeving. Het omgekeerde geldt voor intelligentie: bij oudere kinderen spelen de genen meer mee in hoe goed ze op school presteren.

Boomsma is sinds 2001 lid van de KNAW. In 2001 kreeg ze de Spinozapremie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. In 2008 kreeg Boomsma een ‘advanced grant’ van de European Research Council voor erfelijk onderzoek naar geestesziekten. Ook kreeg ze de James Shield Award van de International Twin Society, de Dr. Hendrik Muller Prize for Behavioural and Social Sciences en de KNAW-Merianprijs. Ze is (co)auteur van veelgeciteerde artikelen in onder meer Science en Nature.

Meer over de Prijs Akademiehoogleraren en de andere lauraten