Monitor Vrouwelijke Hoogleraren 2021

EEN KWART VAN DE HOOGLERAREN VROUW. STIJGING PERCENTAGE VROUWELIJKE HOOGLERAREN AAN ALLE UNIVERSITEITEN. ZEER GERINGE STIJGING VROUWELIJKE HOOGLERAREN AAN ALGEMENE UNIVERSITEITEN. VROUWEN AANZIENLIJK ONDERVERTEGENWOORDIGD IN ACADEMISCH MANAGEMENT. 

Mijlpaal: een kwart van de hoogleraren vrouw    
Het percentage vrouwelijke hoogleraren dat werkzaam is aan de Nederlandse universiteiten bedraagt 25,7%, zo blijkt uit de Monitor Vrouwelijke Hoogleraren 2021 die op 9 december door het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH) werd gepresenteerd. Daarmee is 1 op de 4 hoogleraren vrouw. Een mijlpaal. Het aandeel vrouwelijke hoogleraren steeg 1,5 procentpunt ten opzichte van het jaar daarvoor, toen het 24,2% bedroeg. Het zal nog tot 2040 duren voordat er onder hoogleraren een evenredige man-vrouwverdeling zal zijn bereikt. 

Hoe hoger op de academische carrièreladder, hoe minder vrouwen      
Van de afstudeerders aan de Nederlandse universiteiten is meer dan de helft vrouw (53,5%). Bij de promovendi is 44,4% vrouw en bij universitair docenten 43,5%. Daarna daalt het percentage vrouwen flink, naar 30,4% vrouwelijke universitair hoofddocenten en 25,7% vrouwelijke hoogleraren. Ultimo 2020 passeert het percentage vrouwelijke universitair hoofddocenten echter wel voor het eerst de 30%-grens, wederom een mijlpaal.  

Groei percentage vrouwelijke hoogleraren bij alle universiteiten          
Tussen ultimo 2019 en ultimo 2020 is een stijging te zien van het percentage vrouwelijke hoogleraren bij alle universiteiten. Er zijn ultimo 2020 inmiddels 4 universiteiten de grens van 30% vrouwelijke hoogleraren gepasseerd: de Open Universiteit, de Universiteit Maastricht, de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit Leiden. De Open Universiteit staat net als vorige jaren op de eerste plaats met 42% vrouwelijke hoogleraren. Het is daarmee de eerste universiteit die de grens van 40% vrouwelijke hoogleraren overschrijdt. Hekkensluiter is de Technische Universiteit Delft met 17,9% vrouwelijke hoogleraren. De TU Delft is de enige universiteit die de grens van 20% vrouwelijke hoogleraren nog niet heeft bereikt.

Groeipercentages lopen sterk uiteen         
7 van de 14 universiteiten tonen een hoger groeipercentage dan het gemiddelde groeipercentage van 1,5 procentpunt. De Erasmus Universiteit Rotterdam (3,5) en de Rijksuniversiteit Groningen (3,2) laten een opvallende stijging zien. Opmerkelijk is de zeer geringe stijging van de percentages vrouwelijke hoogleraren bij de grote algemene universiteiten: bij de Radboud Universiteit Nijmegen steeg het percentage met 0,1 procentpunt, bij de Universiteit van Amsterdam 0,2 procentpunt, bij de Universiteit Utrecht 0,3 procentpunt en bij de Universiteit Leiden 0,9 procentpunt. Alle ruim onder de gemiddelde stijging van 1,5 procentpunt.  

Halen universiteiten hun streefcijfers? 
Universiteiten stelden voor de periode 2015 - 2020 streefcijfers op voor de te behalen percentages vrouwelijke hoogleraren. Ultimo 2020 hebben 11 van de 14 universiteiten hun streefcijfer voor 2020 behaald, alleen Universiteit van Amsterdam, Tilburg University en Wageningen Universiteit moeten nog een tandje bijzetten om de doelen te behalen.

Begin 2020 verzocht het LNVH de universiteiten streefcijfers voor vrouwelijke hoogleraren op te stellen voor de periode 2020 - 2025. Mochten de streefcijfers behaald worden, dan zal er in 2025 geen enkele universiteit meer een percentage vrouwelijke hoogleraren onder de 25% hebben. Bovendien zal met gemiddeld 31,2% voor het eerst 1 op de 3 hoogleraren vrouw zijn.

In de Monitors rekent het LNVH voor welke universiteiten de streefcijfers zullen halen en welke nog (net) niet. Dit wordt gedaan op basis van de groei in het daaraan voorafgaande jaar. In deze Monitor, zien we dat op basis van de groei ultimo 2019-2020, 8 van de 14 universiteiten ultimo 2025 hun streefcijfer voor 2025 behalen.

De prognose berekend op basis van de afstand die is overbrugd tussen 2015 en 2020, geeft een ander en positiever beeld: 11 van de 14 universiteiten bereiken dan ultimo 2025 hun streefcijfer. Dit komt omdat het effect van de Westerdijk Talentimpuls wordt meegenomen. Met die impuls werden in 2018 100 extra vrouwelijke hoogleraren aangesteld, in het kader van het Westerdijkjaar waarin we 100 jaar vrouwelijke hoogleraren vierden. Dit zou dus pleiten voor een extra impuls, sectorbreed (zoals de Westerdijk Talent Impuls) of per instelling om de gestelde doelen te behalen.  

Ambitieniveau
Als we op het verschil dat tot ultimo 2025 nog te overbruggen valt afgaan, dan kunnen we concluderen dat niet alle universiteiten hun streefcijfer even ambitieus hebben bepaald. De Monitor laat zien dat op basis van het gemiddelde groeitempo van de afgelopen 10 jaar de 30%-grens al zal worden bereikt in 2024, een jaar eerder dan het uiteindelijke doeljaar van de nieuwe streefcijfers voor 2025. Dit pleit dus voor het naar boven bijstellen van de doelen en het waken voor achterover leunen door de universiteiten.

Vrouwelijke wetenschapper vaker een tijdelijk contract 
In alle functiecategorieën bevinden vrouwelijke wetenschappers zich vaker in een tijdelijk contract dan hun mannelijke collega’s. Het verschil is met 4,8% bij de universitair docenten het grootst: 31,6% van de vrouwelijke universitair docenten heeft een tijdelijk contract tegenover 26,8% van de mannelijke universitair docenten.

Vrouwelijke hoogleraar grotere contractomvang, lagere salarisschaal
Vrouwelijke wetenschappers hebben gemiddeld een net iets kleinere contractomvang dan hun mannelijke collega’s. Behalve de vrouwelijke hoogleraren, die hebben met 0,87 fte gemiddeld juist een grotere contractomvang dan de mannen met 0,84 fte. Wat betreft salaris zijn vrouwen gemiddeld systematisch lager ingeschaald dan hun mannelijke collega’s. Dit is onveranderd ten opzichte van vorig jaar.

Genoeg vrouwelijke universitair hoofddocenten ter vervanging uitstroom hoogleraren
Er bevinden zich onder de hoogleraren beduidend meer mannen dan vrouwen in de leeftijdscategorie 60 jaar en ouder. In de komende jaren dient zich een grote uitstroom aan van mannen die met emeritaat gaan; ruimte dus voor het benoemen van vrouwen op deze posities. Het LNVH rekent voor dat 81% van de uitstroom door emeritaat (mannen en vrouwen) vervangen kan worden door vrouwelijke UHD’s.  

Vrouwelijke wetenschappers binnen de umc’s     
Het percentage vrouwelijke hoogleraren aan de umc’s is gestegen van 26,2% in 2020 naar 28% in 2021. Dat is een groei van 1,6 procentpunt, ten opzichte van 1,3 procentpunt vorig jaar. 6 van de 8 umc’s laten een stijging zien van het percentage vrouwelijke hoogleraren. Alleen bij het UMCU en ErasmusMC is sprake van een daling: van respectievelijk 29,2% naar 28,8% en van 24,4% naar 22,5%. Het VUmc en het RadboudUMC zijn in 2021 de 30%-grens gepasseerd. Beide umc’s laten een sterke groei zien van respectievelijk 5,2 en 5,7 procentpunt. Als hekkensluiter zien we het ErasmusMC met 22,5% dat, net als vorig jaar, van plaats is gewisseld met het LUMC dat het met 23,8% in 2021 iets beter doet.       

Bestuur en toezicht  
Het percentage decanen aan de Nederlandse universiteiten laat een lichte daling zien. Nog altijd is slechts 1 op de 5 decanen vrouw. Bij de directeuren onderwijsinstituut is 43% vrouw, bij de directeuren onderzoeksinstituut is echter slechts 1 op de 5 vrouw.

In de Colleges van Bestuur van de universiteiten nam het percentage aanzienlijk toe tot 40%. Er zijn twee universiteiten met geen enkel vrouwelijke collegelid. In de Raden van Toezicht van de universiteiten is met 49,3% de man-vrouwverdeling voor het eerst vrijwel gelijk. Bij de umc’s is 46,7% van de leden van de Raad van Bestuur vrouw. In de Raden van Toezicht bedraagt dit percentage gemiddeld 43,6%. 5 van de 7 Raden van Toezicht hebben meer mannelijke leden dan vrouwelijke.

Nederland in Europees perspectief
De Europese Commissie publiceerde in 2021 een nieuwe editie van de zogenaamde ‘She Figures’, met cijfers met betrekking tot vrouwelijke wetenschappers in de EU-lidstaten. In de Monitor 2021 een overzicht van de vrouwelijke hoogleraren in Europees perspectief: Nederlands bevindt zich nog altijd in de onderste regionen, op plek 21 van de EU-28. We stegen daarmee 3 plekken ten opzichte van de vorige publicatie van de She Figures in 2015.  

Tot slot          
Het LNVH staat dit jaar stil bij het 20-jarig bestaan. Het werd opgericht in een tijd waarin het percentage vrouwelijke hoogleraren 6,5% bedroeg. Veel is veranderd, maar veel behoeft ook nog altijd aandacht. Zeker nu we te maken hebben met een pandemie die ongelijkheden in de academie uitvergroot. Inmiddels is de focus van het LNVH verlegd van het omhoog brengen van alleen de percentages vrouwelijke hoogleraren, naar talentbehoud over de gehele linie. Daarnaast is inzicht in het aantal vrouwen in beslisfuncties, een goede afstemming tussen in- en doorstroom van vrouwelijke wetenschappers in alle functiecategorieën en vanuit alle achtergronden, en het voorkomen van uitstroom cruciaal. Dat geldt ook voor het creëren van een inclusieve en veilige werkomgeving waarin gelijke beloning de norm is. Het LNVH zal zich hier in kritisch bondgenootschap met de sector de komende tijd voor blijven inzetten.  

Pieter Duisenberg, voorzitter Universiteiten van Nederland (voorheen VSNU) in reactie: “Het is een goede zaak dat de stijging van vrouwelijke wetenschappers doorzet en dat het aantal vrouwelijke hoogleraren voor het eerst op 1 op 4 zit. Ook positief is de stijging van het percentage vrouwen in de Colleges van Bestuur en een bijna gelijke man-vrouw verhouding in de Raden van Toezicht. We zetten ons ook de komende jaren in voor een evenwichtige man-vrouwverdeling in de academische gemeenschap en streven naar 1 op 3 in 2025.”

• Bekijk de Monitor 2021 hier.
• Download the English version of the Monitor 2021 here.
• Kijk hier de presentatie van de Monitor 2021 terug. 

De monitor in de media

NRC: "Een kwart van de hoogleraren is nu vrouw, internationaal gezien valt dat tegen" - 08 december 2021

De Volkskrant: "Voor het eerst is in Nederland een kwart van de hoogleraren vrouw" - 9 december 2021

Trouw: "Een op de vier hoogleraren is vrouw, een ‘mijlpaal’" - 9 december 2021

nu.nl: "Voor het eerst is een kwart van hoogleraren in Nederland vrouw" - 9 december 2021

NOS Nieuws: "Kwart hoogleraren op Nederlandse universiteiten nu vrouw" - 9 december 2021

RTL Nieuws: "Mijlpaal: kwart van hoogleraren in Nederland vrouw" - 9 december 2021

AD: "Kwart van alle hoogleraren in Nederland is vrouw" - 9 december 2021

UNESCO: "Mijlpaal in de Nederlandse universitaire wereld: 1 op de 4 hoogleraren vrouw" - 9 december 2021 

3FM Podcast: Lang Verhaal Kort: "Hoe hoger op de academische ladder, hoe minder vrouwen" - 9 december 2021

 DUB: "Meer vrouwelijke profs, maar glazen plafond in wetenschap is nog niet weg" - 9 december 2021

Radboud Universiteit: "Monitor vrouwelijke hoogleraren: geringe stijging Radboud Universiteit, flinke sprong voor Radboudumc" - 9 december 2021

Erasmus Magazine:  "Monitor Vrouwelijke Hoogleraren: Erasmus Universiteit sterkste stijging vrouwelijke hoogleraren" - 9 december 2021

Universiteit Leiden: "Percentage vrouwelijke hoogleraren stijgt tot boven 30 procent" - 9 december 2021

AOB: "Kwart van de hoogleraren is vrouw" - 09 december 2021

LINDA: "Mijlpaal: kwart van hoogleraren in Nederland is vrouw" - 9 december 2021