Oratie A. Ottow

Bij economische toezichthouders, zoals de NMa, OPTA, DTe en AFM, is een tendens waar te nemen van meer horizontaal gericht toezicht. Naast de traditionele instrumenten, gericht op het opsporen van overtredingen en bestraffing, zijn deze marktmeesters op zoek naar nieuwe toezichtvormen. Deze nieuwe toezichtstijl kent een horizontale benadering, waarbij samenwerking met de onder toezicht gestelde ondernemingen wordt gezocht. Meer overleg, samenwerking en onderhandeling vindt plaats, waarbij het wederzijds vertrouwen een belangrijk element vormt.

Voorbeelden van deze benadering zijn het stimuleren van zelfregulering, codes, convenanten en compliance programma’s.
Waar komt deze nieuwe tendens vandaan? Hoe valt deze stijl te verklaren? Zijn de traditionele, meer verticale instrumenten voor deze toezichthouders niet langer effectief? De vraag doet zich voor op welke wijze deze nieuwe vormen zijn te integreren in het markttoezicht. Hebben de toezichthouders op deze wijze voldoende grip op ontwikkelingen in de markt? De huidige crisis in de financiële wereld vraagt wellicht juist om strengere vormen van overheidsregulering. Daarnaast is er vraag naar de invoering van strafrechtelijke sancties voor hard core kartels (criminalisering van het mededingingsrecht). Hoe valt deze criminalisering te rijmen met het horizontale toezicht?
Marktmeesters dienen geëquipeerd te worden met een mix van verticale en horizontale instrumenten. Juist de combinatie van beide toezichtstijlen maakt het toezicht en de handhaving effectief. Meer empirisch onderzoek is evenwel noodzakelijk om verantwoorde keuzes te kunnen maken. Bovendien zal meer lering moeten worden getrokken uit de toezichtpraktijk van andere toezichthouders.
Annetje Ottow wordt hoogleraar Economisch publiekrecht in het departement Rechtsgeleerdheid van de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie van de Universiteit Utrecht.

18-09-2008, 16:15 uur , Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht.
Prof.dr. Annetje Ottow, Utrecht School of Economics
Leerstoel: Economisch publiekrecht